Skip to content
This repository has been archived by the owner on Jul 10, 2023. It is now read-only.

Latest commit

 

History

History
90 lines (58 loc) · 6.65 KB

Persona_in_RDA.md

File metadata and controls

90 lines (58 loc) · 6.65 KB
Raw

Introductie van de 'Persona' binnen RDA

Zoals ook besproken in RDA als linked data, kan informatie verloren gaan als van het meest gangbare RDA-implementatiescenario, gebaseerd op (geautoriseerde) ingangen, overgestapt wordt op het linked data-implementatiescenario, gebaseerd op IRI's. Dit komt omdat geautoriseerde ingangen, anders dan IRI's, niet zomaar identifers zijn maar betekenisdragende identifiers.

Specifiek speelt dit informatieverlies bij de koppeling tussen Work-entiteiten met alternatieve identiteiten van auteurs. Zo is in de volgende RDF, gebaseerd op geautoriseerde ingangen, duidelijk dat <person_1> de auteur is van <work_1> én van <work_2>, maar dat alleen <work_1> bekend werd onder de auteursnaam "Lewis Carroll".

<work_1>
	rdaw:authorPerson “Carroll, Lewis” .

<work_2>
	rdaw:authorPerson “Dodgson, Charles Lutwidge” .

<person_1>
	rdaa:authorizedAccessPointOfPerson “Dodgson, Charles Lutwidge” ;
	rdaa:authorizedAccessPointOfPerson “Carroll, Lewis” .

Als we nu het object van de rdaw:authorPerson-relatie vervangen door de IRI <person_1>, dan kunnen we deze conclusie niet meer zomaar trekken. We weten dan niet meer welk Work behoort bij "Lewis Carroll":

<work_1>
	rdaw:authorPerson <person_1> .	# range is een Person

<work_2>
	rdaw:authorPerson <person_1> . # range is een Person

<person_1>
	rdaa:authorizedAccessPointOfPerson “Dodgson, Charles Lutwidge” ;
	rdaa:authorizedAccessPointOfPerson “Carroll, Lewis” .

Nomens als identiteiten

Het verlies aan informatie door IRI's in plaats van betekenisvolle ingangen te gebruiken kan in het voorbeeld hersteld worden door twee Nomen-entiteiten te introduceren:

<work_1>
	rdaw:authorPerson <person_1> ;
	rdaw:relatedNomenOfWork <nomen_1> .

<work_2>
	rdaw:authorPerson <person_1> ;
	rdaw:relatedNomenOfWork <nomen_2> .

<person_1>
	rdaa:realIdentityOfPerson <nomen_2> ;
	rdaa:alternateIdentityOfPerson <nomen_1> .

<nomen_1>
	rdan:accesspointForPersonOf <person_1> ;
	rdan:nomenString “Carroll, Lewis” .

<nomen_2>
	rdan:accesspointForPersonOf <person_1> ;
	rdan:nomenString “Dodgson, Charles Lutwidge” .

Nomenclusters als 'Personae'

De bibliografische praktijk is vaak niet zo eenvoudig als gepresenteerd in voorgaande voorbeeld, waarbij één identiteit (of alternatieve identiteit) van een auteur in één naam, in één Nomen-string, gevat kan worden. In die praktijk zien we dat er behoefte is aan het werken met clusters van namen per identiteit van een auteur. Denk daarbij bijvoorbeeld aan alternatieve schrijfwijzen, bijvoorbeeld transliteraties van een naam naar andere schriften. Zo biedt bijvoorbeeld de Nederlandse Thesaurus van Auteursnamen, de NTA, in records geclusterde sets van auteursnamen, die per record horen bij één publieke identiteit van één auteur. Ook identifiers zoals die van ISNI of VIAF zijn vaak verbonden aan zo'n publieke identiteit.

Bij de publieke identiteit van een persoon, van een auteur, hoort dus dikwijls een cluster met meerdere namen. Zo'n publieke identiteit noemen we ook wel een Persona. RDA kent geen Persona als een zelfstandige entiteit, maar het is wel mogelijk in RDA om de namen die bij zo'n identiteit horen, te clusteren, om zo op een indirecte wijze een Persona binnen RDA te kunnen afbeelden.

RDA biedt de mogelijkheid om vergelijkbare namen als Nomen aan elkaar te verbinden met het equivalentTo-kenmerk (rdan:P80113) en zo clusters te vormen. Dit is nog geen volledige oplossing voor het werken met de Persona. Een praktisch eis is niet alleen het kunnen vastlegen van Persona-Nomen-clusters, maar ook dat die clusters in een geautomatiseerd systeem eenvoudig herkend kunnen worden.

Hiertoe wordt, zoals voorgesteld binnen dit toepassingsprofiel, gebouwd op de RDA-kenmerken rdaa:P50429 ("has real identity of Person") en rdaa:P500428 ("has alternate identity of person"). Deze kenmerken verwijzen bij de voorgesteld aanpak alleen naar de centrale naam (Nomen) in de Persona-cluster. Een Persona van een auteur wordt zo gereflecteerd door deze twee kenmerken gecombineerd met de daaraan gekoppelde Nomen-clusters. De volgende afbeelding illustreert deze aanpak 1.

persona

In de voorgaande afbeelding zijn twee 'Personae' te zien rondom de persoon die vooral bekend geworden is als de schrijver van het Work "Max Havelaar". Dit werd gepubliceerd onder het pseudoniem "Multatuli." Deze naam representeert de eerste Persona, en is de centrale Nomen in de eerste Nomen-cluster. De schrijver publiceerde ook onder zijn eigen naam, "Eduard Douwes Dekker". Deze naam representeert de tweede Persona en staat centraal in de tweede Nomen-cluster.

Voor linked data-toepassingen zullen behalve de Works en de Person ook de centrale Nomens van een IRI voorzien te worden. De niet-centrale Nomens zouden in RDF als een eenvoudige rdfs:Literal toegevoegd kunnen worden, of als een RDF blank node, als het wenselijk is om meer kenmerken aan de Nomen te hangen.

Meer over de toepassing van 'Personae'

Een uitwerking in RDF van de rdanl:Person "Eduard Douwes Dekker" en bijbehorende Personae is te vinden in personae_rdanl.ttl.

Het RDANL toepassingsprofiel biedt, aanvullend op RDA, het afgeleide kenmerk rdanl:relatedPersonaOfWork 2 om daarme de relatie tussen het Work en de Nomen die de 'Persona' representeert, meer expliciet te kunnen maken.

De aanpak met Nomen-clusters als Personae buit de mogelijkheden die RDA biedt volledig uit. Voor een gestructueerde en rijkere beschrijving van een Persona zal RDA waarschijnlijk niet de benodigde kenmerken bieden. Bijvoorbeeld, bij een Persona dat niet slechts een pseudoniem is maar een compleet gefingeerde persoon (een heteroniem), zou bijvoorbeeld de wens kunnen bestaan om de gefingeerde geboortedatum toe te voegen. Noodzakelijk lijkt het om hier nieuwe kenmerken voor te definieren, zo mogelijk als afgeleide van een RDA-kenmerk. Ter illustratie een suggestie van zo'n definitie:

@base <http://data.bibliotheken.nl/rdanl> . 
@prefix rdan: <http://rdaregistry.info/Elements/n/> .
@prefix rdfs: <http://www.w3.org/2000/01/rdf-schema#> .

<#hasAssociatedBirthDate>
	a rdf:Property ;
	rdfs:isDefinedBy <#> ;
	rdfs:subPropertyOf rdan:P80071 ; "has note on Nomen"
	rdfs:comment "Verbindt een fictieve geboortedatum aan een Nomen als Persona."@nl .

Footnotes

  1. Zie ook https://github.com/uwlib-cams/MARC2RDA/discussions/340 ↩

  2. Als subproperty van rdanl:relatedNomenOfWork / rdaw:P10318 . ↩